ชาติที่ ๕ พระมโหสธ (หน้า ๖)

แก้ปัญหา  เรื่อง  ไก่  

พระเจ้าวิเทหราชทรงมีพระราชดำรัสสั่งให้ชาวบ้านปราจีนยวมัชฌคามส่งโคตัวผู้  มีกายขาวตลอด  มีเขาที่เท้า  มีโหนกที่ศีรษะ  ส่งไปถวาย  หากไม่มีใครส่งไปได้  จะถูกปรับไหม  ๑,๐๐๐ กหาปณะ  ชาวบ้าน
หมดปัญญา  จึงไปถามมโหสธ  มโหสธแจ้งแก่ใจทันทีว่า  พระราชาทรงหมายถึงไก่ขาวตลอดตัว  เพราะไก่มีเขาที่เท้า คือเดือย  มีโหนกที่ศีรษะ  คือหงอน  จึงบอกแก่ชาวบ้านให้นำไก่ไปถวาย  ชาวบ้านจึงหาไก่ขาวส่งไปถวายพระราชา  พระราชาทรงยินดียิ่งนัก

แก้ปัญหา  เรื่อง  แก้มณี

พระเจ้าวิเทหราชทรงมีแก้วมณีอยู่ดวงหนึ่ง  ซึ่งเดิมท้าวสักกะประทานให้แก่พระเจ้ากุสราช  แล้วตกทอดมาถึงพระองค์  แก้วมณีดวงนี้มีช่องคดอยู่ถึง  ๘  แห่ง  ด้ายที่ร้อยไว้เดิมขาดอยู่ข้างใน  ไม่มีใครเอาด้ายเก่าออก  แล้วร้อยด้ายใหม่เข้าไปแทนได้  พระเจ้าวิเทหราชจึงรับสั่งให้นำไปให้ชาวปราจีนยวมัชฌคามนำเอาด้ายเก่าออกจากแก้วมณี  แล้วร้อยด้ายใหม่เข้าแทน  ถ้าใครร้อยไม่ได้จะถูกปรับไหม  ชาวบ้านหมดปัญญา  จึงพากันไปหามโหสธ  แจ้งพระประสงค์ของพระราชาให้ทราบ  มโหสธหยิบแก้วมณีมาพิจารณาดู  ก็เห็นทางที่จะทำได้  จึงให้เอาน้ำผึ้งทาตรงปลายด้าย  ร้อยเข้าไปในช่องหน่อยหนึ่ง  ให้นำ
ไปวางไว้ตรงที่มีมดแดง  เหล่ามดแดงพากันออกมากินด้ายเก่าในแก้วมณี  แล้วไปคาบปลายด้ายแดงที่ร้อยไว้หน่อยหนึ่งนั้น  ลากออกมาอีกข้างหนึ่ง

มโหสธเห็นเรียบร้อยดีแล้ว  จึงส่งให้ชาวบ้านนำไปถวายพระราชา  พระราชาทรงโสมนัสเป็นอย่างยิ่ง

แก้ปัญหา  เรื่อง  โคผู้ตกลูก

วันหนึ่ง  พระเจ้าวิเทหราชตรัสสั่งให้ราชบุรุษนำโคตัวผู้มา  ๑  ตัว  แล้วให้อาหารจนพุงกาง  แล้วส่งไปให้ชาวบ้าน  บอกว่า  "โคผู้ตัวนี้ตั้งท้อง"  ให้ชาวบ้านช่วยกันทำให้โคตัวนี้ตกลูก  แล้วส่งกลับไปพร้อมด้วยลูกโค  ถ้าไม่มีใครทำได้จะถูกปรับไหม  ชาวบ้านพากันไปหามโหสธ  แจ้งให้ทราบถึงพระประสงค์ของพระราชา

มโหสธคิดว่า  เรื่องนี้เป็นปริศนา  จะต้องย้อนด้วยปริศนา  จึงถามชาวบ้านว่า  "ท่านทั้งหลาย  ใครจะรับอาสาไปกราบทูลกับพระราชาบ้าง ?"  ชาวบ้านจึงพร้อมใจกัน  ลงมติให้ชายผู้หนึ่งมีความกล้าหาญพูดจาคล่องแคล่ว  เป็นผู้ไปกราบทูลกับพระราชา  ก่อนจะส่งชายผู้นั้นไป  มโหสธบัณฑิตให้เรียกตัวมา  แล้วสอนให้ทำอุบายว่า  "ท่านจงทำผมให้ยุ่ง  แล้วร้องไห้คร่ำครวญ  เดินไปทางประตูพระราชนิเวศน์  มีใครถามก็อย่าตอบ  จงเดินร้องไห้สยายผมเรื่อยไป  ถ้าพระราชารับสั่งให้เข้าเฝ้า  ตรัสถามถึงเหตุที่ร้องไห้  ก็จงกราบทูลว่า  "ขอเดชะ  ข้าแต่สมมติเทพ  บิดาของข้าพระพุทธเจ้า  ปวดท้องคลอดมาได้  ๗  วันแล้ว  ยังคลอดบุตรไม่ได้  ข้าพเจ้ามาครั้งนี้  ก็หวังพึ่งพระบารมีปกเกล้าปกกระหม่อม  โปรดแนะวิธีทำการคลอดแก่บิดาของข้าพระพุทธเจ้าด้วยเถิด"  หากพระราชาตรัสว่า  "เจ้านี่บ้า  บ้าแน่แล้ว  มีอย่างที่ไหน  ผู้ชายคลอดบุตร  จะเป็นไปได้หรือ ?"  ท่านจงตั้งสติให้ดีแล้วกราบทูลว่าา "ขอเชะ  ถ้าผู้ชายคลอดบุตรไม่ได้  ชาวบ้านปราจีนยวมัชฌคาม  จะทำให้โคตัวผู้ตกลูกได้อย่างไร  พระพุทธเจ้าข้า"  มโหสธสอนวิธีที่จะไปกราบทูลพระราชาให้แก่ชายผู้นั้น  แล้วชายผู้นั้นก็ทำตามที่มโหสธบอกทุกประการ

พระเจ้าวิเทหราชได้สดับคำกราบทูลย้อนปริศนาเช่นนั้น  จึงตรัสถามว่า  "ใครเป็นผู้คิดปริศนานี้ ?"  ชายนั้นกราบทูลว่า  "มโหสธ  พระเจ้าข้า"  พระราชาทรงโปรดปรานมโหสธมากขึ้น.