ราชวสดีธรรม
ข้าราชการประจำราชสำนักนั้น เมื่อพระเจ้าอยู่หัวยังไม่ทรงทราบความสามารถ ก็ยังไม่พระราชทานยศศักดิ์อยู่เอง
เป็นข้าราชการอย่ากล้าจนเกินพอดี อย่าขลาดจนเสียราชการ อย่าประมาทในราชกิจ แม้จะเป็นเรื่องเล็กน้อยเพียงใดก็ตาม ต้องระมัดระวังอยู่เสมอ ต้องถือว่า เป็นเรื่องสำคัญทุกเรื่องไป เมื่อพระเจ้าอยู่หัวทรงทราบคุณสมบัติว่า เป็นคนมีศีล มีความประพฤติดี มีปัญญารอบรุ้ดี และมีความบริสุทธิ์ใจจริงแล้ว ย่อมทรงวางพระราชหฤทัยไม่รังเกียจ
จงปฏิบัติราชกิจโดยเที่ยงธรรมไม่ให้มีลำเอียง ปฏิบัติให้เสมอต้นเสมอปลาย ดุจตราชูที่เที่ยงตรง ฉะนั้น
จงศึกษาให้รอบรู้ในในราชกิจที่ทรงเรียกใช้ ไม่ว่าจะเป็นกลางวันหรือกลางคืน ต้องปฏิบัติให้สำเร็จตามพระราชประสงค์โดยเรียบร้อยทีเดียว
ทางที่เขาปูลาดไว้เพื่อการเสด็จพระราชดำเนิน แม้จะทรงอนุญาตก็ไม่ควรเดินบนนั้น เครื่องอุปโภคบริโภคอันใดที่เป็นของพระเจ้าอยู่หัว อย่าพึงใช้ให้ทัดเทียมกับพระองค์เป็นอันขาด จะทรงพิโรธผู้กระทำสิ่งเสมอกับพระองค์ยิ่งนัก ต้องเดินหลังและปฏิบัติต่ำกว่าพระองค์ ทุกสิ่งทุกอย่าง ทุกเวลาทุกประการ เสื้อผ้า อาภรณ์ เครื่องประดับลูบไล้ ไม่ควรใช้สอยให้ทัดเทียมกับพระองค์ ตลอดจนอากัปกิริยาและการพูดจา ก็ต้องทำให้ต่างออกไป อย่าให้เหมือนพระองค์ท่าน จึงจะพ้นราคีกลีโทษ
เวลาเสด็จเล่นอยู่กับอำมาตย์ มีพระสนมกำนัลเฝ้าแหนอยู่ด้วย อย่าแสดงอาการทอดสนิทกับพระสนมกำนัล อย่าให้ฟุ้งซ่านคะนองกาย คะนองวาจาให้เสียจริยาของข้าเฝ้า ต้องสำรวมอินทรีย์ มีอัธยาศัยสุจริตต่อพระองค์ แม้ในที่ลับก็อย่าได้เจรจาปราศรัยเล่นหัวกับพระสนม จะเป็นทางให้เกิดระแวงสงสัยอันไม่บังควร
อย่าลอบเอาพระราชทรัพย์จากพระคลังหลวง จะเป็นการเสียสัตย์ตัดประโยชน์โทษมหันต์ อย่าเห็นแก่หลับนอนอันเป็นลักษณะของคนเกียจคร้าน ไม่ควรแก่การงานที่จะพึงมอบหมายให้ อย่าดื่มสุราจนเมามายจนทำให้เสื่อมศักดิ์ศรีของผู้ดี อย่าฆ่ามฤคีที่ทรงโปรดให้เป็นที่ขุ่นเคืองพระราชหฤทัย เป็นการฝืนพระราชอำนาจ ขาดความเคารพ พระแท่นที่ประทับทั้งในรถ ในเรืออย่าทะนงตนว่าเป็นคนโปรดแล้วขึ้นร่วม ต้องมีไหวพริบในกิจอุปัฏฐาก อย่าเฝ้าให้ไกลนักหรือใกล้นัก ควรเฝ้าแต่พอทอดพระเนตรถนัด และพอได้ยินพระราชดำรัสที่ตรัสใช้
อย่าชะล่าใจว่า พระเจ้าอยู่หัวเป็นเพื่อนกับเรา พระราชาพิโรธไวดุจนัยน์ตากระทบผง ฉะนั้น
อย่าถือตัวว่า เป็นนักปราชญ์ราชบัณฑิตทรงโปรด กล่าววาจาจ้วงจาบหยาบคายในขณะประทับต่อหน้าราชสมาคม ให้เป็นการทะนงอวดดีจะมีภัย
แม้จะได้รับอนุญาตพิเศษให้เข้านอกออกในได้ไม่ว่าเวลาไร ก็อย่าวางใจในพระราชฐาน ในกรณีไม่บังควรจะต้องได้รับพระราชานุญาตเสียก่อน เพราะว่า พระราชาเป็นดุจไฟ อย่าได้ประมาท ต้องมีสติดำรงตนให้เป็นคนรอบคอบ เมื่อทรงพระราชทานยกย่อพระราชโอรสหรือพระราชวงศ์ ก็ไม่ควรด่วนเพ็จทูลคุณหรือโทษ จงนิ่งดูอยู่ก่อน
เมื่อจะทรงพระราชทานปูนบำเหน็จรางวัลความดีความชอบในราชการแก่ผู้ใด ไม่ควรทูลขัดตัดลาภผลของคนผู้นั้น (ไม่ว่าจะเป็นใคร) ให้เป็นคนมีจิตอ่อนโยนโอนไปตามในกรณีที่ควร ดุจคันธนูน้อมเข้าหากัน หรือกอไผ่โอนตามลม ฉะนั้น อย่าทูลทัดทานให้เสียราชการงานเมือง
เป็นข้าราชการต้องเป็นคนมีท้องน้อยดุจคันธนู คือ อย่ามักใหญ่ใฝ่สูงเห็นแต่ได้ฝ่ายเดียว ต้องเป็นคนมีลิ้นดุจปลา คือ ไม่เจรจาหาเรื่องให้เคืองพระทัย ต้องเป็นผู้มีอาหารน้อย คือ ไม่มักมากในลาภผลและใช้จ่ายฟุ่มเฟือย พึงสอดส่องรักษาราชกิจไม่ให้ผิดราชประเพณี ต้องกล้าพอที่จะสู้อุปสรรคแก้ขัดข้อง ไม่พึงมัวเมาในสตรี เพราะสัมผัสเป็นเหตุให้สิ้นเดช เมื่อสิ้นเดชอันเป็นเหตุต่อสู้กับความหลงแล้ว ผลก็คือ ไอหอบกระวนกระวายและอ่อนกำลัง
อย่าพูดมากเกินประมาณ แต่จะนิ่งเสียทีเดียวก็ไม่ควร เมื่อถึงคราวพูดก็พูดพอประมาณไม่พร่ำเพรื่อ ต้องอดทนไม่แฉุนเฉียวโกรธง่าย อย่าพูดกระทบกระเทียบเปรียบเปรยให้รำคาญโสต รักษาสัตย์ ระวังถ้อยคำมิให้วิบัติจากความจริง พูดแต่ถ้อยคำที่นุ่มนวลควรดื่มไว้ในใจ อย่าเป็นคนส่อเสียดเดียดฉันท์ก่อความบาดหมางในหมู่คณะ ไม่พูดเพ้อเจ้อเหลวไหล
........................
(ยังมีต่ออีก)
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น
หมายเหตุ: มีเพียงสมาชิกของบล็อกนี้เท่านั้นที่สามารถแสดงความคิดเห็น